نگارش ِ : دکتر رضا جمالیان

در عده ای از افراد ، در شرایط بیداری یا حالاتی از رخوت ممکن است به آنان این احساس دست بدهد که گویی روح آنان از بدنشان خارج شده و جدا از بدن ، در بالای تنۀ در وضعیت مواج در فضا قرار گرفته است . در ایـن شرایط ، ایـن روح یـا آگـاهی گسسته از بدن می تواند یا به کالبدی که از آن گسسته و خارج شده بنگرد و یا به نقاط دور یا نزدیکی رفته و اخبار یا گزارشهایی را ازآنجا بیان می کند . این پدیدۀ شگرف و اعجاب برانگیز در شرایط مختلفی که ممکن است خود به خود و یا به علت عوامل و شرایطی پیدا شود . هر چند این وضعیت با شیوع نسبی گاهی در برخی از افراد جامعه پیدا می شود ، ولی توجیه و تفسیر دقیقی از آن پیدا نشده است .

اگر برای کسب آگاهی های بیشتر به اینترنت مراجعه کنید ، میلیونها مقاله ، گزارش ، خبر ، کتاب ، شرح حال و ... دربارۀ آن پیدا می کنید در اینجا به ذکر نکاتی از آنها بسنده می کنیم

* در یک کتاب با نام ارداویرافنامه ، مربوط به بیشتر از 1000 سال پیش و از متون زرتشتی به شرح ادراکات فردی بنام ارداویراف اشاره شده که پس از نوشیدن 3 جام از نوشابه ای که آنرا بنگ گرشاسبی نامیده شده احساس می کند که روح از بدن او جدا شده و این روح یا روان آزاد شده از قید جسم ، به سرای دیگر می رود و مطابق تعالیم و باورهای دین زرتشتی ، به موقعیت و عاقبت افراد نیکوکار و گناهکار می نگرد و دراین شرایط که زمانی طولانی را شامل می شود ، مشاهدات خود را به صدای بلند برای نزدیکان خود تعریف می کند .

این پدیده در تمام فرهنگها و آئین ها مشاهده می شود . در اتاق عمل به ویژه در زمانی که از اکسیدهای ازت برای بیهوشیهای کوتاه مدت در دندانپزشکی و جراحی عمومی استفاده می شد ، پس از عمل عده ای از بیماران حکایت می کردند که آنها در جریان عمل جراحی ، از بالای چراغ جراحی به صحنۀ عمل خیره شده بودند . بحث و مطلب دراین زمینه بسیار زیاد است و نویسنده این مطلب 3 کتاب در زمینه احساس خروج از بدن ترجمه کرده که نویسندگان آنها ، اساتید روانشناسی در دانشگاههای آمریکا بوده یا هستند ...

در شرایط کنونی ، عده زیادی از افراد در بیمارستانها با توقف منحنی های تنفس و ضربانات قلب و تنفس در شرایطی قرار می گیرند که مرده تصور می شوند . ولی با طیف وسیعی از اقدامات پزشکی مانند وارد کردن شوکهای الکتریکی بسیار پرقدرت به بدن ، تنفس مصنوعی تزریق وریدی برخی از دارو دوباره علایم زندگی در آنها پیدا می شود . گاهی در بیمارانی که پس از ایست قلبی مرده تلقی شده و پس از صدور جواز دفن آنها را به مسجد بیمارستان منتقل کرده اند ، در برخی از آنها کم کم علایم زندگی پیدا می شود و از همه شگفت انگیزتر مواردی است که این افراد به ظاهر مرده در روی سنگ مرده شورخانه هشیار می شوند و با بـرخاستن آنـها ، وحشت بـسیار زیادی درحضار پیدا می شود. عده زیادی از افرادی که مدتی مرده تصور شده بودند و بعد خود به خود و یا با اقدامات پزشکی به زندگی عادی برگشته اند ، از مشاهدات و ادراکاتی صحبت می کنند که شامل تمام یا عده ای از موارد زیر است :

* ابتدا احساس خروج روح از بدن پیدا شده و دراین شرایط اگر در بیمارستان باشد ، کادرهای پزشکی را درحال فعالیت برای دوباره زنده کردن خود و اگر درخانه باشد ، اهل و عیال را درحال گریه و زاری از محلی نزدیک سقف مشاهده می کند .

* احساس پیدایش تونلی نورانی که از محل اقامت او تا آسمان کشیده شده و درحال عبور روح او از این تونل ، مشاهدۀ ارواح برخی از نزدیکان ...

* رسیدن به یک دروازۀ بسیار نورانی که احساس می کند دروازۀ ورود به باغ آسمانی است .

* عبور از این دروازه و ورود به باغی بسیار پرطراوت که او احساس می کند آن باغ بهشتی است .

* مشاهده زیبایی ها و طراوت هایی از این باغ که با هیچ چیزی قابل مقایسه نیست .

* مشاهده یک فرد روحانی که ممکن است یک امام یا معصوم باشد .

* توصیه او که دوباره به زندگی برگردد .

* برگشت ناگهانی و آمرانه او به زندگی ، هر چند از ته قلب راضی به برگشت نبوده است .

هزاران بیمار در بیمارستانها ــ به ویژه در بخشهای قلب و جراحی ، از مشاهده و ادراک این پدیده یاد کرده و در کتابهای قدیمی ایران ، خاطراتی از افرادی که پس از مرگ به زندگی برگشته اند وجود دارد .

* کتابی هم از یک پزشک بخش اطفال که در آن تعداد زیادی از کودکان از این خاطرات یاد کرده اند ، توسط اینجانب ترجمه و یک روحانی بر آن مقدمه ای نوشته شده و بارها توسط انتشارات اطلاعات [ 29993242 ] ، چاپ و تجدید چاپ شده است .

دژاوو این پدیده است که فردی پس از ورود به شهر یا منطقه ای و یا دیدن فردی به این احساس برسد که گویی این فرد یا مکان را قبلاً دیده است . به این وضعیت حالت پیش دیده هم می گویند .

یکی از توجیهات آن ، صورت کاربرد نادرست حافظه به هنگام بازخوانی یک تجربه ، تصور یا تلقی می شود .

این پدیده ، به کمک هیپنوتیزم امکان شبیه سازی دارد .

یکی دیگر از توجیهات این است که ابتدا خاطره ای در یک نیمکره مغز ایجاد می شود ولی درجریان انتقال به نیمکرۀ دیگر مغز ــ هر چند زمان بسیار کوتاهی است ــ ولی نیمکره بعدی این دریافت را بعنوان یک خاطره تلقی یا تصور می کند .

یک فرضیۀ دیگر این است که به این علت که منظرۀ جدید شباهتهایی با یک منظره قبلاً دیده شده دارد ، موجبات احساس دوباره دیداری به فرد دست بدهد . در تجربه عملی با ارائه عکسهایی شبیه به یکدیگر ، این احساس دوباره دیداری در فرد به وجود آمده است .

* بنظر می رسد که قسمت جلوی مغز مسئول بررسی و نتیجه گیری درباره چگونگی خاطرات است .

 

نگارش : دکتر رضا جمالیان

درحاشیه یا متن برخی از شهرها ، خانه ها و ساختمانهایی متروکه یا مخروبه وجود دارند که به باور ساکنان آن منطقه مسکن یا محل رفت و آمد ارواح ، اجنه و یا موجودات نامرئی و گاه مرئی است و داستانها یا گزارشهای بسیار مهیج و وحشتناکی در ارتباط با آنها وجود دارند . درکشورهای اروپایی و آمریکایی کتابها و گزارشهای زیادی در مورد این اماکن که به فارسی خانۀ ارواح و به فرانسه مزون هانته است وجود دارند . هر چند درمناطق دور افتاده ساحلی فرانسه از این اماکن زیادند ، در اینجا برای حفظ روحیۀ مستند سازی و بومی نگاری ، از یکی از این خانه های ارواح که در اعیان نشین ترین خیابان زادگاهم « اراک » وجود دارد و بارها مطالب مهیج و ترسناکی را درباره آن شینده ام و بارها آنرا دیده یا از کنار آن گذشته ام ، برای شما گزارش می کنم ، از جمله گزارشی در سایت شخصی خودم WWW.HYPNOSIRAN.COM دراین زمینه نوشته ام . درشرقی ترین خیابان شیک و مدرن ملک که از جهات مختلفی شبیه به خیابان جردن ( سابق ) و پاتریس لومبای کنونی تهران است ، دریک بالاخانه یا طبقه دوم یک ساختمان نوساز ، سالها پیش یک خانوادۀ فرهنگی که زمانی هم دبیر اینجانب در دبیرستان صمصامی بود ، در آن مستقر شدند . ولی صداهای مشکوک ، حرکت خود به خود برخی از وسایل خانه باعث شد تا آنها پس از 2 ماه این خانه را ترک کنند . چند خانواده یا زوج بعدی هم که به این خانۀ زیبا و نوساز آمدند ، به علل مشابهی این خانه را ترک کردند .

به گفتۀ یک ناظر متعهد ، یکی از جوانان رستم صولت اراک برای شکستن این شایعه و رونق بخشیدن به ملکی که چند سال بود با داشتن تمام امتیازات خالی مانده بود ، داوطلب شد که چند شبی را دراین خانه بخوابد .

شاهد معتبر دیگر ، یک پلیس کشیک دریک نیمه شب بود که مشاهده کرده بود فرد قوی هیکلی با سرعت دراین خیابان می دود ... پس از دادن چند ایست این فرد به طرف پلیس دویده و در شرایطی که بعنوان استمداد او را در بغل گرفته بود ، جوان این جریان را برای او تعریف می کند :

... درحدود نیمه های شب ، صداهای مشکوکی از یک کمد دیواری شنیدم . زمانی که با ترس و وحشت درب این کمد را باز کردم ، سگ سیاه و بسیار بزرگی بطرف من حمله کرد ... من به سرعت از اتاق به بیرون پریدم و حتی با کمک نرده ها از طبقه دوم به کف خیابان پریدم و به سرعت از آن محل شروع به فرار کردم تا به این پلیس منجی و نگهبان رسیدم .

به صورت نادر برای برخی از افراد جامعه در شرایط بیداری و هوشیاری عادی ، در مقابل خود محتمل است که فردی را مشاهده کنند که از لحاظ لباس و مشخصات بدنی کاملاً مشابه یا مانند او هست و در مقام مقایسه ، مانند تصویر او در آئینه می باشد !

این احتمال وجود دارد که پس از لحظات کوتاهی این تصویر محو شود و یا صحبت کوتاهی با فرد ناظر برقرار گردد . از لحاظ تاریخی ، شاید قدیمی ترین و یا یکی از قدیمی ترین موارد این پدیده گزارشی است که مانی متفکر و نقاش بزرگ ایران درحدود 1500 سال پیش و در عهد ساسانیان آنرا در یکی از آثار خود نوشته و متذکر شده که دو بار همزاد آسمانی او پس از فرود از آسمان ، در برابر او ظاهر شده و در هر نوبت چند دقیقه ای هم با او به صحبت پرداخته و دربارۀ نحوه تبلیغ آئین او ، به بحث و راهنمایی پرداخته است .

اینجانب ( ر . ج ) درطول زندگی خود با چند نفر که مدعی رویت و یا دیدار از همزاد خود بودند ملاقات پیدا کرده و پس از آنکه توسط دوست بزرگوارم دکتر شکرالله عبدالله زاده استاد روانپزشکی دانشکده پزشکی شهید بهشتی ( فارغ التحصیل از آمریکا ) مورد مشاوره و بررسی های تخصصی طولانی قرار گرفتند ، گزارش این مـوضوع جـالب وجذّاب در مجله سازمـان نـظام پـزشکی جمهوری اسلامی ایـران ( معتبرترین نشریۀ پزشکی کشور ) چاپ و منتشر شد . تا آنجا که بیاد دارم ، این تنها مقاله یا گزارشی است که در مورد یک پدیدۀ غیرمتعارف یا شبیه به مقولات پاراسایکولژیک در مجلۀ معتبر سازمان نظام پزشکی ایران به چاپ رسیده است .

براساس پژوهشهای انجام شده ، در تمام کشورها و در متن تمام تمدنها و آئین ها این عقیده یا باور وجود دارد که در اطراف اماکن انسانی به ویژه درهوا ارواح مجردی وجود دارند که در آنها اشتیاق زیادی وجود دارد که جسم یا بدن فردی را تسخیر کنند تا با داشتن جسم و روح ، بصورت موجود کاملی در آیند ، هر چند این موجود بیمار روانی بوده باشد .

در فرهنگ ما واژه های ( دیوانه ) به معنی فردی که دارای حرکات خشن مانند دیو است و یا ( مجنون ) که گویی جن وارد بدن او شده ، نمایانگر وجود این باور قدیمی است . در جلد 3 مثنوی معنوی در داستان بویزید بسطامی این مفاهیم بچشم می خورند :

چون یک پری یا جن به بدن آدمی وارد شود ، تمام صفات آدمیت از وجود او خارج می شود . دراین شرایط ، تمام حرکات یا گفتارهایی که از او ظاهر شود ، باید به حساب آن پری ــ نه آن انسان ــ گذاشته شود .

درمذهب کاتولیکها ، هنوز در واتیکان کشیش هایی این دوره را می بینند که درمورد کسانیکه تصور می شود با وارد شدن شیطان به بدن آنها دچار بیماری روانی همراه با رفتارهای تهاجمی از جمله ابراز کلمات کفرآمیز به صلیب و حتی حضرت مریم مقدس می شوند در شرایط کنونی در واتیکان گرایش خاصی وجود دارد که برخی از کشیشهای داوطلب و مستعد را برای انجام این نوع خدمات در کشورها و جوامع کاتولیک آماده می کنند یا آموزش می دهند .

درسالهای پیش از انقلاب یک فیلم سینمایی بسیار ترسناک در برخی از سینماهای تهران به معرض نمایش گذاشته شد که مانند سایر فیلمهای وحشتناک با استقبال زیادی مواجه شد و براساس آنچه که از دوستان و اطرافیان شنیده ام ، درسالهای گذشته کاست و در شرایط کنونی CD آن طرفداران زیادی داشته و دارد .

عقیده به تسخیر روحی ــ براساس آنچه که از منابع مهم استنباط می شود ، طرفداران زیادی دارد . در کشورهای مسیحی ، این روح مهاجم شیطان است و تشریفات خارج کردن این موجود بیماریزا و آزار دهنده توسط یک کشیش و در فضای کلیسا صورت می گیرد .

در تمام یا بسیاری از کشورهای خاورمیانه ــ از جمله مناطقی از سواحل خلیج فارس و جزایر ایرانی این خلیج همیشه ایرانی باور به وجود روح مهاجمی به عنوان « زار » حضوری ترسناک و رعب انگیز دارد که در مطلب مجزایی به وجود زار و تشریفات درمانی برای خروج آن از بدن ــ عمدتاً براساس مشاهدات و تحقیقات شخصی خودم تحت عنوان ( فرهنگ زار ) می پردازم .

 

درکشورهای آفریقایی اعتقاد به وجود موجوداتی غیرمادی و نادیدنی ــ ولی دارای قدرت تفکر و برنامه ریزی زیاد است که درکشورهای شمالی و شرقی این قارۀ پهناور که عمدتاً مسلمان نشین هستند ، باور به زار با مختصر تغییراتی در راستای با باورها و عقاید مردمان این نواحی ، گسترش و مقبولیت زیادی پیدا کرده است .

اعتقاد به وجود موجوداتی متفکر که برخی از آنها نسبت به انسانها احساس دوستانه و گروهی نسبت به انسانها احساس یا تفکر بدخواهانه دارند ، بطور واضح و روشن یک ریشۀ آفریقایی دارد و در نتیجه ارتباطات فرهنگی به کشورهای مسلمان خاورمیانه ــ از جمله مناطق گسترده ای از خلیج فارس بسط پیدا کرده است .

دراین مناطق که به ویژه در گذشته بیشتر افراد در فقر مادی و جهل فرهنگی زندگی می کردند ، مثل بسیاری از نقاط دیگر جهان این نوع باورها جذّابیت زیادی دارد . در چند قرن پیش ، در بین افرادی که در این مناطق بسیار گرم و با آب و هوای کویری زندگی می کردند ، عده زیادی هم مهاجر از کشورهای شمالی و شمال شرقی آفریقا بودند .

در سال 1354 که اینجانب برای استفاده از یک فرصت مطالعاتی به دانشکدۀ بهداشت دانشگاه هاروارد رفته بودم ، روزی در فضای کتابخانه با جوان دانشجویی آشنا شدم که اظهار می داشت که به عنوان ( سپاه صلح ) 2 سال در جنوب ایران خدمت کرده و برای اولین بار درباره تسخیر روحی و وجود نوعی از آن به نام زار و فرهنگ زار مطالبی را بیان کرد که اینجانب اشتیاق پیدا کردم در کتابخانۀ بسیار بزرگ دانشگاه هاروارد ، این مطلب را تعقیب کنم و در زمان برگشتن از آمریکا ، در یک توقف در قاهره ، با کمک راهنمای مسافرها و پس از پرداخت حق و حساب مرسوم ، در فقیرنشین ترین منطقۀ قاهره موفق شدم یک مراسم زار درمانی را مشاهده کنم ، هر چند از صحبتهایی که به زبان عربی بیان می شد ، چیزهای قابل توجهی دریافت نکردم .

چند سال بعد در سفری به سودان ، درمراسم مختصرتری از آئین زار دیدن کردم ، ولی در سالیان دفاع مقدس که سالی یک ماه با توجه به تخصص من به مناطق گرمسیری بلوچستان و بندرعباس به عنوان مأموریت پزشکی اعزام می شدم ، در جوار انجام خدمات پزشکی و بهداشتی ، بصورت خیلی گسترده ای درباره زار تحقیق کردم . از جمله کتاب اهل هوا تألیف همکار فقید ، دکتر ساعدی روانپزشک را مطالعه و متوجه شدم چند فیلم مستند در جنوب ایران دراین زمینه تهیه شده که دو عدد از آنها با نام بادسرخ و بادجن توسط یک فیلسماز بزرگ هموطن تهیه شده است . معروف ترین کتاب دراین زمینه ، کتاب روحهای تسخیر شده تألیف گرانقدر ویلیام سارجنت است که توسط اینجانب ترجمه و توسط مؤسسه انتشاراتی امیرکبیر و بعد مؤسسه انتشاراتی عطایی منتشر شده است . بحث در زمینۀ این موضوع بسیار جالب و بسیار جذّاب ، به وقت و فرصت خیلی بیشتری نیاز دارد .

از آنجا که اینجانب بیشتر از هر مترجمی دربارۀ ارواح و اشباح کتابهای پرتیراژی منتشر کرده ام و بارها به اینترنت هم مراجعه کرده و این مطالب را که به مقدار یا تعداد زیاد در اینترنت هم وجود دارند مطالعه کرده ام :

* در صفحه یا پنجرۀ خانۀ ارواح تهران تـصاویری از خانـه ها ــ یا درحقیقت کاخـهای مجلل قدیمی ــ وجود دارند که بسیار شبیه به خانه های ارواح در ایالات متحده است که در رابطه با هر تصویر ، شرحی هم از آن در اینترنت در دسترس شماست .

* در نزدیک بندر انزلی ، خانۀ متروکه ای به نام خانۀ وحشت وجود دارد که شایع است اگر فردی شبی را درآن بگذراند ، ثروتمند می شود ولی تا بحال فردی پیدا نشده که شبی را دراین خانه بگذراند .

* درشمال تهران ، مکانی به نام درۀ جن وجود دارد که ماجراهای وحشتناکی را به آن نسبت می دهند .

* درشمال غربی تهران ، بنا به گزارش خبرگزاری برنا ، در دامنه های کوه البرز ، در شبهای مهتاب درجوار سنگها منظره هایی شبیه به اجتماع اجنه به چشم می خورد .

* تحت عنوان : خانه های ترسناک تهران به وجود 9 مکان یا خانه در اینترنت اشاره شده که افراد بالغ را از عبور از نزدیکی آنها ــ به ویژه در شبها ــ برحذر داشته است .

* در اینترنت با عنوان خانه های ترسناک مشهد ، 5 تصویر از 5 خانه مخروبه در مشهد مقدس وجود دارد ... در شرحی از یکی از آنها متذکر شده که در نزدیکی روستای سربرج از توابع طرقبه جنگلی وجود دارد که با تاریک شدن هوا ، صداهای وحشتناکی از آن خارج می شود .

* در بسیاری از نقاط ایران ، روزها خانه های کاه گلی ، قنات ها ، حمامهای متروکه و مخروبه ، کاروانسراهایی و ... وجود دارند که به عنوان جاذبه های توریستی ، عده زیادی را جذب می کنند . ولی در دل شبها ...

* تحت عنوان مناطق ترسناک مشهد ، در اینترنت تعداد بسیار زیادی از عکس های رنگی با کیفیت عالی وجود دارند که حیف است به آنها سری نزنید مشاهدۀ این تصاویر را به تمام افراد شجاع توصیه می کنم .